FOX News : Health

23 September, 2020

វិទ្យាសាស្ត្រ និង​ចក្រវាល

តើ​ Black Hole គឺ​ជា​អ្វី?

RFI, 13 Oct 2020
Black Hole គឺ​ជា​អាថ៌កំបាំង​ដ៏​ធំមួយ នៅ​ក្នុង​ចំណោម​អាថ៌កំបាំង​ចម្បងៗ នៅ​ក្នុង​ចំណេះដឹង​របស់​យើង​ទៅលើ​ចក្រវាល ហើយ​តាមការពិត​ទៅ កាល​ពីដំបូង សូម្បីតែ​អាល់ប៊ែរ អាញ់ស្តាញ់ ខ្លួនឯងផ្ទាល់​​ក៏​មិនជឿ​ដែរ​ថា Black hole អាចមាន​វត្តមាន​ជាក់ស្តែង​​នៅ​ក្នុង​ចក្រវាល។

នៅ​ក្នុង​ទ្រឹស្តី​ General Relativity របស់​អាល់ប៊ែរ អាញ់ស្តាញ់​ ការណ៍​ដែល​កម្លាំង​ទំនាញ ធ្វើ​ឲ្យ​វត្ថុ​ពីរ​ខិតចូលគ្នា គឺ​មិនមែន​ដោយសារ​តែ​មាន​កម្លាំង​ប្រទាញ​រវាង​វត្ថុ​ទាំងពីរ​ ដូច​ក្នុង​ទ្រឹស្តី​របស់​ញូតុន​នោះទេ ផ្ទុយ​ទៅវិញ កម្លាំង​ទំនាញ​កើតឡើង​ដោយសារ​តែ​ភាពកោង​នៃ​លំហពេល ហើយ​ភាពកោង​នៃ​លំហពេល​នេះ​ហើយ ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​អ្វីៗ​ដែល​នៅ​ជុំវិញ​នោះ​ត្រូវ​មាន​ចលនា​ចាក​ពី​គន្លងដើម។

ដូច្នេះ យោងតាម​ទ្រឹស្តី Genral Relativity កម្លាំង​ទំនាញ ក៏​អាច​មាន​ឥទ្ធិពល​ទៅលើ​ពន្លឺ​បានដែរ ហើយ​ទ្រឹស្តីនេះ​ត្រូវ​បានបញ្ជាក់​ដោយ​ភស្តុតាង​ជាក់ស្តែង ចេញ​ពី​ការ​សង្កេត​របស់​លោក Arthur Eddington ទៅលើ​បាតុភូត​សូរ្យគ្រាស នៅ​ឆ្នាំ១៩១៩​ ដែល​បង្ហាញ​ថា ផ្កាយ ដែល​ស្ថិត​នៅ​ពីក្រោយ​ព្រះអាទិត្យ ពិតជា​មាន​ទីតាំង​ខុស​ពី​ទីតាំង​ដើម​ពិតមែន ដោយសារ​តែ​ពន្លឺ​របស់​ផ្កាយ​នេះ​ត្រូវ​កោង នៅពេល​ធ្វើ​ដំណើរ​ឆ្លងកាត់​ដែន​កម្លាំង​ទំនាញ​របស់​ព្រះអាទិត្យ។


តើពិតជាមានជីវិតនៅលើភពសុក្រមែនឬ?

ដោយ៖ សេង ឌីណា

នៅ​ក្នុង​ប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ​របស់​យើង​នេះ នៅ​ពេលណា​គេ​និយាយ​ពី​ការ​ស្វែងរក​ជីវិត​ក្រៅភព គេហាក់មិនសូវ​ជា​មាន​ចំណាប់អារម្មណ៍​ច្រើន​ប៉ុន្មាន​នោះទេ ទៅលើ​ភពសុក្រ។ នេះ​ក៏ដោយសារ​តែ តាមរយៈការសិក្សា​ជាច្រើន​កាល​ពីពេល​កន្លងមក គេ​ដឹង​ថា ភពសុក្រ​នេះ ថ្វីដ្បិត​តែ​មានលក្ខណៈស្រដៀងគ្នា​ច្រើន​នឹង​ភពផែនដី តែវា​​ជា​ភព​ដែល​មាន​សីតុណ្ហភាព​ក្តៅជាងគេ​បំផុត​នៅ​ក្នុង​ប្រព័ន្ធ​ព្រះអាទិត្យ គឺ​មាន​សីតុណ្ហភាព​​រហូតដល់​ទៅ​ជាង ៤៦០​អង្សារឯណោះ។ នៅ​ក្នុង​សីតុណ្ហភាព​ខ្ពស់​កម្រិត​នេះ សូម្បីតែ​​លោហៈ​មួយចំនួន ដូចជា សង្កសី និង​សំណ ជាដើម ក៏​ត្រូវ​រលាយ​​ដែរ។ ដូច្នេះហើយ​បាន​ជា​គេ​គិត​ថា ជីវិត​មិន​អាច​មាន​វត្តមាន​នៅលើ​ភពសុក្របាន។
 
  

តើខ្នាតរង្វាស់សីតុណ្ហភាពបច្ចុប្បន្ន (°C, °F, K) មានដើមកំណើតមកពីណា?

RFI, 15/09/2020 ដោយ៖ សេង ឌីណា
វិធី​វាស់​​កម្តៅ​ត្រូវ​បាន​គេ​បង្កើតឡើង តាំង​ពី​ក្រិក​សម័យ​បុរាណ គឺ​តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៧០​គ.ស. ដោយ​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ក្រិក​ម្នាក់​ឈ្មោះ ហ្កាលិន (Galen) និង​ក្រោយ​មក​ទៀត ត្រូវ​បាន​កែលម្អ​ឲ្យ​កាន់តែ​ប្រសើរឡើង​​នៅ​សតវត្សរ៍​ទី​១៦ ដោយ​អ្នក​ប្រាជ្ញ​អ៊ីតាលី កាលីឡេ។ ក៏ប៉ុន្តែ ឧបករណ៍​វាស់​កម្តៅ តាំង​ពី​សម័យក្រិក រហូត​ដល់​សម័យកាលីឡេ​នោះ មិនត្រូវ​បាន​គេ​ចាត់​ទុក​ថា​ជា​ទែរម៉ូម៉ែត្រ​នៅឡើយទេ ផ្ទុយ​ទៅវិញ វា​គ្រាន់តែ​ជា​ទែរម៉ូស្កុប​តែ​ប៉ុណ្ណោះ ដោយសារ​តែ​វា​គ្រាន់តែ​បង្ហាញ​ថា​អ្វីមួយ​ក្តៅ ឬ​ត្រជាក់ តែ​មិនមាន​មាត្រដ្ឋាន​បញ្ជាក់​ច្បាស់លាស់​ថា តើ​ក្តៅ ឬ​ត្រជាក់​ប៉ុណ្ណា? មាន​សីតុណ្ហភាព​ប៉ុន្មាន​អង្សា​ពិតប្រាកដ។
 

 
 

តើគេអាចវាស់អាយុរហូតដល់រាប់លានឆ្នាំបានដោយរបៀបណា?

RFI, 18/08/2020, ដោយ៖ សេង ឌីណា

ការវាស់​អាយុ​​ផូស៊ីល​ចំណាស់ៗ​ គឺ​ត្រូវ​ធ្វើឡើង​​តាមរយៈ​ការ​វាស់​វិទ្យុសកម្ម ហើយ​វិធី​វាស់​អាយុ​ដោយ​វិទ្យុសកម្ម​​ ដែល​យើង​តែងតែ​ឮ​ញឹកញាប់​ជាងគេ គឺ​ការ​វាស់ដោយ​ប្រើ​កាបោន-១៤។

ជាទូទៅ សារធាតុកាបោន​ដែល​មាន​នៅ​ក្នុង​ធម្មជាតិ ភាគច្រើន​លើសលុប​ជា​អាតូម​កាបោន ដែល​មាន ប្រូតុង ៦ និង​ណឺត្រុង ៦ ហើយ​ដែល​គេ​ហៅ​ថា កាបោន-១២។ ក៏ប៉ុន្តែ ក្នុងពេល​ជាមួយគ្នា មាន​កាបោន​មួយផ្នែក​តូច​​មាន​ប្រូតុង ៦ ប៉ុន្តែ ​ណឺត្រុង​ដល់​ទៅ ៨ ដែល​គេ​ហៅ​ថា កាបោន-១៤។

ខុសពី​កាបោន-១២ ដែល​មាន​លំនឹង​មិនប្រែប្រួល កាបោន-១៤​វិញ គឺ​​ជា​ប្រភេទ​កាបោន​ដែល​មាន​វិទ្យុសកម្ម មានន័យ​ថា ទៅតាម​លក្ខណៈធម្មជាតិ​ កាបោន-១៤​នេះ​ត្រូវ​ប្រែប្រួលបន្តិចម្តងៗ ​ទៅ​ជា​អាសូត-១៤ ហើយ​បម្រែបម្រួល​វិទ្យុសកម្ម​នេះ​កើតឡើង​នៅក្នុង​អត្រាមួយ​ដ៏​ទៀងទាត់ ដែល​គេ​ហៅ​តាម​ភាសា​អង់គ្លេស​ថា « Half-Life » ហើយ Half-Life របស់​កាបោន-១៤​នេះ គឺ​មាន ៥៧៣០ឆ្នាំ។ តាមរយៈ​អត្រា​ដ៏ទៀងទាត់នៃ​បម្រែបម្រួល​វិទ្យុសកម្ម​នេះ​ហើយ ដែល​គេ​អាច​វាស់​ដឹង​ពី​អាយុ​នៃ​ផូស៊ីល​ណាមួយ​បាន​យ៉ាង​ជាក់លាក់ តាមរយៈការ​វាស់មើល​អត្រាកាបោន-១៤ ដែល​នៅសេសសល់​នៅ​ក្នុង​ផូស៊ីល។


 

 
 
 

 

No comments:

សារព័ត៌មានអន្តរជាតិInternational News

BBC News - US & Canada

CNN.com - RSS Channel - HP Hero

Top stories - Google News

Southeast Asia Globe

Radio Free Asia

Al Jazeera – Breaking News, World News and Video from Al Jazeera

NYT > Top Stories

AFP.com - AFP News

The Independent

The Guardian

Le Monde.fr - Actualités et Infos en France et dans le monde

Courrier international - Actualités France et Monde